گیربکس ماشین سنگین

در این مقاله درباره گیربکس ماشین سنگین می خوانید.

سیستم انتقال قدرت در ماشین‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. کاری که این سیستم انجام می‌دهد تبدیل قدرت حاصل از احتراق سوخت شیمیایی به انرژی مکانیکی داخل چرخ‌ها و در نتیجه به حرکت در آوردن خودرو است. سیستم انتقال قدرت از سه بخش که شامل کلاچ، جعبه‌ دنده و دیفرانسیل است، تشکیل می‌شود. در این بین جعبه دنده که معادل گیربکس است از اهمیت بالاتری برخوردار است؛ بنابراین نگهداری و تعمیر آن نیز از اهمیت ویژه برخوردار است. در این مقاله به بررسی جزئیات گیربکس کامیون­ ها پرداخته‌ایم تا شما را با این عضو مهم از خودرو آشنا کنیم.

در ادامه با آرتمیس ترانس همراه باشید.

شرکت آرتمیس ترانس وارد کننده انواع کامیون وکشنده بوده و خدمات خرید کامیون پلاک گرجستان و خرید کامیون پلاک ملی و همچنین خرید کامیون ولوو را در بالاترین سطح ارائه می دهد.

برای دریافت مقالات بیشتر در حوزه کامیون و کشنده صفحه وبلاگ آرتمیس ترانس را مشاهده کنید.

گیربکس ماشین سنگین

انواع گیربکس ماشین سنگین از نظر عملکرد تفاوت چندانی با انواع گیربکس به‌کار رفته در خودروهای سبک ندارند. با این حال، وزن بالای ماشین‌های سنگین موجب پدید آمدن تفاوت‌های ساختاری میان گیربکس تعبیه شده در ماشین‌های سنگین و سیستم گیربکس در ماشین‌های سبک می‌شود. اگر خودروهای سنگین فاقد سیستم گیربکس مناسب بودند، آنگاه این خودروها توانایی خود برای جابه‌جایی بارهای سنگین را از دست می‌دادند.

به بیان دیگر، خودروهای سنگین بدون سیستم گیربکسِ مناسب کارایی خود را از دست می‌دادند. سیستم گیربکس تعبیه شده در خودروهای سنگین، نیروی گشتاور ایجاد شده توسط موتور را دریافت می‌کند و آن را برای انتقال به سایر بخش‌های حرکتی در خودرو آماده می‌کند. زمانی که دنده‌ی ماشین‌های سنگین جا می‌خورد، گروهی از چرخ‌دنده‌های موجود در سیستم گیربکس نیروی ایجاد شده توسط موتور را تحت تاثیر قرار داده و آن را به سیستم دیفرانسیل ارسال می‌کنند.

نیروی ارسال شده برای سیستم دیفرانسیل متاثر از نسبت چرخ دنده‌ها در گیربکس است و بدین ترتیب، گیربکس کل حرکت یک ماشین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. طی فرایند رانندگی، راننده با فشردن پدال گاز می‌تواند دور موتور را تنظیم کند. سیستم گیربکس از دور موتور تاثیر می‌پذیرد و با انتقال نیرو به سراسر بخش‌های عملکردی ماشین، موجبات حرکت خودرو فراهم می‌‌شود.

با توجه به نقش گیربکس در فرایند حرکت خودرو و آماده‌سازی ماشین برای به انجام رساندن هدفی که برایش ساخته شده، شناخت سیستم گیربکس برای شناخت ماشین ضروری است. در ادامه با بررسی انواع گیربکس ماشین سنگین، گام‌به‌گام به‌سوی شناخت این سیستم پیش خواهیم رفت.

نیروی ارسال شده برای سیستم دیفرانسیل متاثر از نسبت چرخ دنده‌ها در گیربکس است و بدین ترتیب، گیربکس کل حرکت یک ماشین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. طی فرایند رانندگی، راننده با فشردن پدال گاز می‌تواند دور موتور را تنظیم کند. سیستم گیربکس از دور موتور تاثیر می‌پذیرد و با انتقال نیرو به سراسر بخش‌های عملکردی ماشین، موجبات حرکت خودرو فراهم می‌‌شود.

با توجه به نقش گیربکس در فرایند حرکت خودرو و آماده‌سازی ماشین برای به انجام رساندن هدفی که برایش ساخته شده، شناخت سیستم گیربکس برای شناخت ماشین ضروری است. در ادامه با بررسی انواع گیربکس ماشین سنگین، گام‌به‌گام به‌سوی شناخت این سیستم پیش خواهیم رفت.

کاربرد گیربکس در ماشین‌های سنگین

همان طور که گفته شد، تولید خودروهای سنگین بدون در نظر گرفتن یک سیستم گیربکس متناسب برای آن غیرممکن بود. این که امروز این خودروها از پس جابه‌جا کردن بارهای سنگین برمی‌آیند، به علت تناسب سیستم گیربکس آن‌‌ها با شکل عملکردشان است. با توجه به وزن بالای بدنه خودروهای سنگین و در نظر گرفتن این موضوع که این خودروها اغلب بارهای به‌شدت سنگینی را نیز همراه با خود حمل می‌کنند، راننده برای ایجاد کشش و سرعت مناسب برای حرکت، نیازمند دنده‌های بیشتری است.

به همین دلیل، انواع گیربکس ماشین سنگین تعداد دنده‌های بیش‌تری در اختیار رانندگان قرار می‌دهند. تعداد دنده‌ی بیش‌تر تعبیه شده در انواع گیربکس ماشین سنگین، حق انتخاب بیش‌تری به راننده می‌دهد. بدین ترتیب راننده می‌تواند در زمان و مکان مقتضی، از دنده‌هایی سنگین‌تر یا سبک‌تر از حد معمول استفاده کند تا بدین ترتیب کشش اولیه و ثانویه مورد نیاز برای به حرکت درآمدن ماشین تامین شود.

بحث تناسب سیستم گیربکس با وزن ماشین‌های سنگین، به تامین کشش حرکت ختم نمی‎شود. اگر ماشین‌های سنگین فاقد جعبه دنده‌ای متناسب با عملکرد خود بودند، سرعت حرکت ماشین‌های سنگین نیز به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار می‎گرفت.

حال آنکه سیستم گیربکسی متناسب با شکل جا خوردن چرخ‌دنده‌هایش، نیروی لازمه از موتور را دریافت کرده و آن را به بهترین نحو در اختیار سیستم دیفرانسیل می‌گذارد. برعکس ماشین‌های سبک که گاهی سیستم گیربکس مجبور به کم کردن میزان نیروی وارده به دیفرانسیل می‌شود، گیربکس به‌کار‌رفته در خودروهای سنگین گاهی نیروی دریافتی از سمت موتور را، پیش از انتقال به سیستم دیفرانسیل چندین برابر می‌کند.

تمام آنچه گفتیم، اعم از افزایش نیروی وارده به دیفرانسیل، فراهم کردن سرعت کافی برای حرکت، فراهم کردن کشش اولیه، ایجاد و حفظ کشش ثانویه برای حرکت و مسائلی از این دست، همگی بخشی از کاربرد سیستم گیربکس در خودروهای سنگین هستند. با این حال، اگر بخواهیم همه‌ی این موارد را در یک جمله خلاصه کنیم، می‌توانیم اینطور بگوییم که وظیفه‌ی انواع گیربکس ماشین سنگین، ایجاد سهولت در حرکت کردن و به حرکت درآوردن این ماشین‌ها است.

جدای بحث‌های مرتبط با حرکت ماشین، سیستم گیربکسی که متناسب با نیازهای ماشین‌های سنگین طراحی شده باشد، می‌تواند موجب کاهش استهلاک قطعات و همچنین کاهش مصرف سوخت شود.

نحوه‌ی کار گیربکس در ماشین‌های سنگین

برای درک عملکرد انواع گیربکس ماشین سنگین، لازم است ابتدا با شکل کلی عملکرد سیستم گیربکس آشنا شوید. در سیستم گیربکس، راننده به صورت مستقیم با کلاچ و دسته دنده سر و کار دارد. زمانی که موتور خودرو شروع به چرخیدن می‌کند و به قولی استارت تولید نیرو را می‌زند، نیاز است سیستم واسطه‌ای، نیروی تولید شده توسط موتور را میان سایر بخش‌های خودرو تقسیم کند. این سیستم همان گیربکس است که برای انتقال نیرو از چرخ‌دنده استفاده می‌کند.

راننده با فشردن کلاچ، قفل چرخ دنده‌ها را از همدیگر باز می‌کند. هر عدد دنده، بیانگر گروه خاصی از چرخ دنده‌ها است. در واقع راننده با جا انداختن دنده، تعیین می‌کند که کار انتقال نیرو از موتور به دیفرانسیل توسط کدام گروه از چرخ‌دنده‌ها انجام بگیرد. با جا انداختن دنده گروهی از چرخ‌دنده‌ها با هم جور می‌شوند. زمانی که راننده پایش را از روی کلاچ برمی‌دارد، چرخ‌دنده‌ها مجددا به حالت قفل درمی‌آیند. چرخ‌دنده‌های جور شده، در همان حالت قفل می‌شوند و نیرو را از موتور به دیفرانسیل انتقال می‌دهند.

با توجه به کاربری گسترده‌تر ماشین‌های سنگین، این ماشین‌ها از جعبه دنده‌ی متنوع‌تری برخوردار هستند. اگر قرار بود تمام اعداد دنده در کنار هم چیده شوند، آنگاه جعبه دنده خیلی جاگیر می‌شد. به همین دلیل، در خودروهای سنگین جدای از طبقه دنده‌ها، طبقه نیم دنده‌ها نیز به چشم می‌خورد. روی همین حساب، تغییر دنده به‌کمک دکمه‌های موجود روی دسته‌ی دنده انجام می‌گیرد. با تنظیم ماشین روی دنده‌ها و نیم‌دنده‌های مختلف، کنترل حرکت ماشین‌های سنگین تا حدود زیادی تسهیل می‌گردد.

امروزه برخی از انواع گیربکس ماشین سنگین دارای 20 دنده هستند. تعداد دنده‌های این ماشین‌ها به صورت 16+2+2 به نمایش درمی‌آید. رانندگان این مدل ماشین‌ها، می‌توانند به‌کمک دکمه range switch به 4 دنده اضافه برای حرکات رو‌به‌جلو دسترسی پیدا کنند. تعداد این دنده‌ها در مجموع به عدد هشت می‌رسد. با دو برابر کردن تعداد دنده‌ها و در نظر گرفتن نیم‌دنده‌ها، این گیربکس‌ها در مجموع 16 دنده در اختیار راننده می‌گذارند. سوای از این 16 دنده، دو دنده عقب همراه با نیم‌دنده‌هایشان نیز وجود دارند. بدین ترتیب است که تعداد دنده‌های برخی از انواع گیربکس ماشین سنگین به عدد 20 می‌رسد.

انواع گیربکس در ماشین‌های سنگین

انواع گیربکس ماشین سنگین را می‌توان به چهار گروه تقسیم بندی کرد:

• گیربکس معمولی که در حدود ۱+۵ تا ۱+۷ عدد دنده دارد.
• گیربکس‌های تقه‌ای که حداقل هشت دنده داشتند اما استفاده از آن‌ها به تدریج در حال منسوخ شدن است.
• گیربکس‌های H که از جمله انواع گیربکس ماشین سنگین که سنت و مدرنیته در آن بهم آمیخته شده‌اند. این گیربکس‌ها ساختاری مشابه گیربکس‌های تقه‌ای دارند؛ اما، به جای تقه زدن، از سیستم دکمه‌ای استفاده می‌کنند.
• گیربکس‌های دنده‌ای دو لیوره یکی دیگر انواع گیربکس ماشین سنگین هستند که در ساختار خودروهای ماک کاربرد گسترده‌ای دارند.

مشکلاتی ممکن است برای گیربکس ماشین‌های سنگین  ایجاد شود

بی‌کیفیت بودن روغن جعبه دنده، مستهلک شدن فنرها، ساچمه‌ها و بلبرینگ‌های تعبیه شده در خودرو و عدم هماهنگی دنده با دور موتور از جمله دلایل فنی هستند که می‌توانند انواع گیربکس ماشین سنگین را دچار مشکل کنند. به غیر از موارد ذکر شده، برخی عادات رانندگی مانند فشردن طولانی مدت پدال کلاچ و گذاشتن دست روی جعبه دنده حین رانندگی می‌توانند به سیستم گیربکس آسیب وارد کنند.

تعویض گیربکس در ماشین‌های سنگین

تعویض گیربکس در خودروهای سنگین، شدیدا تخصصی است و رانندگان عموما از پس انجام آن برنمی‌آیند. وظیفه‌ی راننده این است که با شناسایی رفتار ماشینش، زمانی را که وقت تعویض گیربکس در ماشین‌های سنگین فرا می‌رسد تشخیص داده و هرچه زودتر به فرد متخصص مراجعه کند.

کلام آخر

ماشین‌های سنگین امروزی، کارایی خود را مدیون سیستم گیربکس پیشرفته‌ی خود هستند. انواع گیربکس ماشین سنگین، از جمله سیستم‌های صنعت خودرو سازی هستند که رشد و توسعه متمایزی از خود نشان داده‌اند. طبیعتا با شناخت این سیستم‌ها، کار کردن با ماشین‌های سنگین و نگهداری از آن‌ها برایمان راحت‌تر می‌شود.